Ngày 28/01/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 16/2022/NĐ-CP quy định về hành vi vi phạm hành chính, hình thức và mức phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, thẩm quyền lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) về xây dựng. Nghị định có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký, một số nội dung như sau:
I. QUY ĐỊNH CHUNG:
- Đối tượng VPHC: Tổ chức trong nước, tổ chức nước ngoài, doanh nghiệp gọi chung là tổ chức. Hộ gia đình, cộng đồng dân cư, cá nhân trong nước, cá nhân nước ngoài, cá nhân là người Việt Nam định cư ở nước ngoài gọi chung là cá nhân.
- Thời hiệu XPVPHC đối với hoạt động kinh doanh bất động sản, quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, sản xuất vật liệu xây dựng là 01 năm; thời hiệu XPVPHC đối với hoạt động xây dựng, quản lý, phát triển nhà là 02 năm.
- Tổ chức, cá nhân thực hiện cùng một hành vi VPHC tại nhiều công trình, hạng mục công trình thuộc một dự án mà chưa bị xử phạt và chưa hết thời hiệu XPVPHC, nay bị phát hiện thì bị coi là VPHC nhiều lần. VPHC nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm.
- Về hình thức XP, mức phạt tiền tối đa, biện pháp khắc phục hậu quả:
Hình thức XP chính: cảnh cáo; phạt tiền (mức tiền phạt tối đa đối với: hoạt động xây dựng, kinh doanh bất động sản là 01 tỷ đồng; hoạt động sản xuất vật liệu xây dựng, quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý, phát triển nhà là 300 triệu đồng). Mức phạt tiền cụ thể đối với các hành vi VPHC trong lĩnh vực xây dựng được điều chỉnh tăng cao so với quy định tại Nghị định số 139/2017/NĐ-CP.
Hình thức XP bổ sung: tước quyền sử dụng (QSD) giấy phép, chứng chỉ năng lực, chứng chỉ hành nghề hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 03-24 tháng; tịch thu tang vật, phương tiện VPHC.
Ngoài việc bị áp dụng các hình thức xử phạt, đối tượng VPHC còn có thể bị áp dụng một hoặc nhiều biện pháp khắc phục hậu quả, như: buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu; buộc phá dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm; buộc thực hiện biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường...
- Về xử phạt hành vi chống đối hoặc cản trở người thực hiện nhiệm vụ XPVPHC về xây dựng: Tổ chức, cá nhân có hành vi chống đối hoặc cản trở người thực hiện nhiệm vụ XPVPHC về xây dựng thì bị XPVPHC theo hình thức, mức phạt đối với hành vi chống đối hoặc cản trở người thi hành công vụ theo Nghị định của Chính phủ về XPVPHC trong lĩnh vực an ninh, trật tự và an toàn xã hội.
II. MỘT SỐ HÀNH VI VPHC, HÌNH THỨC XỬ PHẠT VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC HẬU QUẢ TRONG HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG:
* Hành vi khởi công xây dựng công trình mà chưa có thiết kế bản vẽ thi công của công trình, hạng mục công trình đã được phê duyệt (mức phạt tiền áp dụng đối với tổ chức; nếu cá nhân VPHC thì mức phạt bằng ½ mức phạt tổ chức):
Phạt tiền từ 60-80 triệu đồng.
* Vi phạm quy định về trật tự xây dựng (mức phạt tiền áp dụng đối với tổ chức; nếu cá nhân VPHC thì mức phạt tiền bằng ½ mức phạt đối với tổ chức):
- Xử phạt hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình không che chắn hoặc có che chắn nhưng để rơi vãi vật liệu xây dựng xuống các khu vực xung quanh hoặc để vật liệu xây dựng không đúng nơi quy định: Phạt tiền từ 3-5 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 15-20 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật (KT-KT) đầu tư xây dựng. Ngoài ra, còn bị áp dụng biện pháp buộc che chắn theo quy định và khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường (nếu có).
- Xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình không có GPXD mà theo quy định phải có GPXD: Phạt tiền từ 60-80 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 80-100 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 120-140 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng. Ngoài ra, còn phải phá dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm hoặc làm thủ tục xin cấp GPXD theo quy định.
- Xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp GPXD mới: Phạt tiền từ 30-40 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 50-70 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 100-120 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng. Ngoài ra, còn phải phá dỡ công trình, phần công trình vi phạm hoặc làm thủ tục xin điều chỉnh GPXD theo quy định.
- Xử phạt đối với hành vi không thực hiện thủ tục để điều chỉnh, gia hạn giấy phép xây dựng (GPXD): Phạt tiền từ 15-20 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 25-30 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 60-80 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng. Ngoài ra, còn phải thực hiện thủ tục điều chỉnh hoặc gia hạn GPXD.
- Xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp phép sửa chữa, cải tạo, di dời công trình và giấy phép xây dựng có thời hạn: Phạt tiền từ 15-20 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 25-30 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 70-90 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng. Ngoài ra còn phải phá dỡ công trình, phần công trình vi phạm hoặc làm thủ tục xin điều chỉnh GPXD theo quy định.
- Xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình vi phạm quy định về quản lý chất lượng công trình xây dựng gây lún, nứt hoặc hư hỏng công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình lân cận hoặc gây sụp đổ hoặc có nguy cơ gây sụp đổ công trình lân cận nhưng không gây thiệt hại về sức khỏe, tính mạng của người khác: Phạt tiền từ 30-40 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 50-60 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 80-100 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng.
- Xử phạt đối với hành vi xây dựng cơi nới, lấn chiếm diện tích, lấn chiếm không gian đang được quản lý, sử dụng hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác hoặc của khu vực công cộng, khu vực sử dụng chung như sau: Phạt tiền từ 80-100 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 100-120 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 180-200 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng.
- Đối với các công trình xây dựng trên đất không đúng mục đích sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai thì xử phạt theo quy định tại nghị định của Chính phủ về XPVPHC trong lĩnh vực đất đai.
- Phạt tiền từ 80-100 triệu đồng đối với hành vi xây dựng công trình không đúng thiết kế xây dựng được thẩm định trong trường hợp được miễn GPXD.
- Xử phạt đối với hành vi xây dựng không đúng quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị: Phạt tiền từ 80-100 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 100-120 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 160-180 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng. Ngoài ra, còn phải phá dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm.
Ngoài ra, đối với các hành vi vi phạm trên nếu sau khi đã bị lập biên bản VPHC (chưa ra quyết định xử phạt) hoặc đã ra quyết định xử phạt VPHC mà còn tiếp tục vi phạm thì bị xử phạt về hành vi VPHC mới theo quy định. Ngoài ra, còn bị: buộc phá dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm; tước quyền sử dụng GPXD có thời hạn từ 03-12 tháng; tịch thu tang vật, phương tiện VPHC.
* Vi phạm quy định khi xảy ra sự cố công trình (mức phạt tiền áp dụng đối với tổ chức; nếu cá nhân VPHC thì mức phạt bằng ½ mức phạt tổ chức):
- Phạt tiền từ 10-20 triệu đồng đối với hành vi: không hoặc chậm khai báo khi xảy ra sự cố công trình xây dựng, sự cố gây mất an toàn lao động. Ngoài ra, còn phải báo cáo bằng văn bản với cơ quan có thẩm quyền
- Phạt tiền từ 40-60 triệu đồng đối với một trong các hành vi: không tổ chức bảo vệ hiện trường sự cố công trình hoặc tự ý phá dỡ, thu dọn hiện trường khi chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận; không xử lý và khắc phục hậu quả khi xảy ra sự cố công trình xây dựng, sự cố gây mất an toàn lao động. Ngoài ra còn phải: lập hồ sơ sự cố công trình; tổ chức bảo vệ hiện trường sự cố công trình; buộc xử lý và khắc phục hậu quả theo quy định.
* Vi phạm quy định về điều kiện năng lực hoạt động xây dựng:
- Phạt tiền từ 10-20 triệu đồng đối với cá nhân hành nghề hoạt động xây dựng có một trong các hành vi sau đây: Hoạt động xây dựng không đủ điều kiện hành nghề theo quy định (ngoài ra, còn buộc hoạt động xây dựng đảm bảo đủ điều kiện theo quy định); hoạt động xây dựng không có chứng chỉ hành nghề hoặc chứng chỉ hành nghề đã hết hiệu lực hoặc hoạt động sai chứng chỉ hành nghề.
- Phạt tiền từ 30-50 triệu đồng đối với tổ chức hoạt động xây dựng có một trong các hành vi: Giao cho người không có chứng chỉ hành nghề phù hợp hoặc không đủ điều kiện hành nghề tương ứng với loại, cấp công trình đảm nhận đối với các chức danh theo quy định; hoạt động không đủ điều kiện năng lực theo quy định; hoạt động xây dựng không có chứng chỉ năng lực hoặc chứng chỉ năng lực hết hiệu lực theo quy định. Ngoài ra, còn bị đình chỉ hoạt động xây dựng có thời hạn theo quy định; buộc thay thế người có đủ điều kiện năng lực hoặc có chứng chỉ hành nghề phù hợp.
* Vi phạm quy định về trật tự xây dựng (mức phạt tiền áp dụng đối với tổ chức; nếu cá nhân VPHC thì mức phạt bằng ½ mức phạt tổ chức):
- Xử phạt đối với hành vi thi công xây dựng không che chắn hoặc có che chắn nhưng để rơi vãi vật liệu xây dựng xuống các khu vực xung quanh hoặc để vật liệu xây dựng không đúng nơi quy định: Phạt tiền từ 3-5 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ hoặc công trình xây dựng khác; phạt tiền từ 15-20 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng. Ngoài ra, còn buộc che chắn theo quy định và khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường (nếu có).
- Xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình vi phạm quy định về quản lý chất lượng công trình xây dựng gây lún, nứt hoặc hư hỏng công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình lân cận hoặc gây sụp đổ hoặc có nguy cơ gây sụp đổ công trình lân cận nhưng không gây thiệt hại về sức khỏe, tính mạng của người khác: Phạt tiền từ 30-40 triệu đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ; phạt tiền từ 80- 100 triệu đồng đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo KT-KT đầu tư xây dựng.
* Vi phạm quy định về thi công xây dựng công trình (mức phạt tiền áp dụng đối với tổ chức; nếu cá nhân VPHC thì mức phạt bằng ½ mức phạt tổ chức):
Phạt tiền từ 70-80 triệu đồng, đối với một trong các hành vi: Không dừng thi công xây dựng đối với công việc xây dựng, bộ phận, hạng mục công trình khi phát hiện có sai sót, khiếm khuyết về chất lượng hoặc xảy ra sự cố công trình; không dừng thi công công trình khi phát hiện nguy cơ xảy ra tai nạn lao động, sự cố gây mất an toàn lao động; không khắc phục hậu quả tai nạn lao động, sự cố gây mất an toàn lao động xảy ra trong quá trình thi công xây dựng công trình. Ngoài ra, còn: buộc lập hệ thống quản lý chất lượng phù hợp với quy mô công trình; buộc lập hệ thống quản lý chất lượng theo quy định; buộc dừng thi công xây dựng và khắc phục các sai sót, khiếm khuyết, sự cố theo quy định để đảm bảo an toàn trước khi tiếp tục thi công; buộc khắc phục hậu quả tai nạn lao động, sự cố gây mất an toàn lao động xảy ra trong quá trình thi công xây dựng công trình.